عرش خدا بر آب قرار داشته به چه معناست؟

سوال:

 

این‌که گفته می‌شود:«عرش خداوند بر آب قرار داشته» به چه معنا می‌باشد؟

 

 جواب:         

 

در آیه‌ی 7 از سوره هود می‌خوانیم که «کان عرشه علی الماء؛یعنی، عرش خداوند بر آب بود» برای رسیدن به پاسخ سوال اول باید معنای «عرش» و‌‌ «ماء» را بیان کنیم و بعد به سراغ پاسخ سوال برویم:

 

عرش در اصل به معنای «سقف» یا « شیء سقف دار» است و به تخت‌های بلند همانند تخت‌های سلاطین گذشته نیز عرش گفته می‌شود اما این کلمه بعداً  به معنای قدرت نیز به کار رفته است.

 

اما گاهی کلمه‌ی عرش به معنای«مجموعه‌ی جهان هستی» می‌باشد زیرا تخت قدرت خداوند همه‌ی این جهان را  فرا می‌گیرد. و اما کلمه «ماء»  معنای معمولی آن  «آب» است اما گاهی به هر شیء مایع«ماء»  گفته  می‌شود  مانند فلزات مایع و امثال آن.

 با آن‌چه در تفسیر این دو کلمه گفته شد چنین استفاده می‌شود که در آغاز آفرینش  جهان هستی به صورت مواد مذابی بوده ( یا گازهای فوق العاده فشرده که شکل مواد مذاب و مایع را داشت). سپس در این توده‌ی آب گونه حرکات شدید و انفجارات عظیمی رخ داد و قسمت‌هائی از سطح آن پی در پی  به خارج پرتاب شد این اتصال و به هم پیوستگی به انفصال و جدائی گرائید و کواکب و سیارات و منظومه‌ها یکی بعد از دیگری تشکیل یافتند بنابراین جهان هستی و پایه‌ی تخت قدرت خدا نخست بر این ماده‌ی عظیم  آب گونه قرار داشت.

این همان چیزی است که آیه‌ی 30 سوره‌ی انبیا نیز به آن اشاره شده است درآنجا که می فرماید: «آیا آنها که خدا را انکار می‌کنند با چشم علم و دانش این حقیقت را ندیدند که آسمان‌ها و زمین، در آغاز به هم پیوسته بود سپس ما آنها را از هم گشودیم و هر موجود زنده‌ای را از آب آفریدیم».

در نخستین خطبه‌ی نهج البلاغه نیز اشارات روشنی به همین معنی شده است 1

 

 

پاورقی:

1- تفسیر نمونه جلد 9 ص 25 و 26.