چرا دیه‌ی زن نصف دیه‌ی مرد است؟

 

 

سؤال:

بعضی از افراد سؤال می‌کنند، مگر اسلام دین عدالت و مساوات نیست؟ پس چرا خون بها و دیه‌ی زن نصف دیه‌ی مرد است؟¹

پاسخ:

ما در مقام پاسخ به این افراد می‌گوییم:

 

اولاً: بین عدالت و مساوات فرق است. عدالت یعنی هر چیزی را در جا و محل خودش قرار دادن و هر موجود مستحقی را به حقش رساندن. ولی مساوات آن است که همه‌ی مردم به یک چشم دیده می‌شوند و فرقی میان عالم و جاهل، خوب و بد و.... گذاشته نشود.

 

طبق این تعریف معلوم می‌شود که گاهی برقراری مساوات در جامعه ظلم است. مثل این‌که جامعه‌ای میان انسانی که عمرش را به تحصیل علم و آموختن فنی گذرانده و بین فردی که عمرش را به بطالت گذرانده، فرقی نگذارد.

 

در بین زن و مرد هم باید عدالت برقرار نمود؛ و عدالت به این است که هر کدام طبق توان، شایستگی و وظیفه‌ای که دارند به حقشان برسند؛ و اِلّا مساوات بین زن و مرد ظلم است، چرا که زن و مرد از جهات مختلفی با هم متفاوتند.

 

ثانیاً: دیه که خون بهای انسان نیست. چرا که اصلاً ارزش و بهای انسان به خونش نیست، تا گفته شود، اسلام که دیه‌ی زن را نصف قرار داده پس ارزش زن را پایین آورده.

 

ثالثاً: دلیل این که دیه‌ی زن نصف دیه‌ی مرد است(البته باید توجه داشت، دلیل زیادی دیه‌ی مرد منحصر به این نیست، و شاید حکمت‌های دیگری هم داشته باشد) آن است که: دیه در حقیقت یک نوع مجازات و جبران خسارت مالی است.

 

با این توضیح که: پرداخت دیه برای مجرم یک نوع مجازات مالی است، تا این که حواسش را جمع کند و بار دیگر آن عمل را تکرار نکند. و از یک طرف هم جبران مالی است برای فرد یا خانواده‌ی آن فردی که خسارت دیده. زیرا فردی که مورد ضرب قرار گرفته مدتی از فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی محروم می‌گردد و اگر از بین برود با فقدان او ضرر اقتصادی به خانواده‌اش وارد می‌شود و مجرم با پرداخت دیه، آن ضرر اقتصادی را تا حدودی جبران می‌کند. و معلوم است که ضرر مالی که با از بین رفتن یک مرد به خانواده می‌رسد، بیشتر از فقدان یک زن می‌باشد. چرا که غالباً مردهاهستند که نان‌آور و مسؤول دخل و خرج زندگی هستند. بر همین اساس دیه‌ی مرد دو برابر دیه‌ی زن است.

 

اگر کسی بگوید این حرف کامل نیست چرا که در بعضی از خانواده‌ها زن‌ها هستند که نان‌آور خانواده‌اند و مسائل اقتصادی به عهده‌ی آن‌هاست و با از بین رفتن آن‌ها مسلماً ضرر بیشتری به خانواده می‌رسد، ما می‌گوییم: احکام و دستورات دین غالبی است،² یعنی خداوند در هنگام جعل و قرار دادن قانون نظر به غالب افراد جامعه دارد. ودرمسئله‌ی دیه غالباً نان‌آور خانواده مردها هستند و اصلاً این وظیفه بر عهده‌ی مردهاست. لذا دیه‌ی آن‌ها دو برابراست.

 

البته اگر زنانی باشند که پایه‌ی اقتصادی خانواده بر عهده‌ی آنان باشد و تنها نان‌آور خانه باشد و یا با آسیب‌دیدن این گونه زنان در حادثه‌ای یا با از بین رفتنشان ضربه‌ی مالی به خانواده‌شان وارد شود. در این موارد، قاضی و حاکم شرع با اختیاراتی که دارد و قانون هم پیش‌بینی کرده باید از طریق بیت‌المال این کمبود اقتصادی و ضربه‌ی مالی را جبران نماید.

 

خلاصه این‌که دیه یک مسئله‌ی اقتصادی است و مربوط به جنبه‌ی بدنی است. و هیچ ربطی به ارزش زن و مرد ندارد. ³

 

یک نکته بسیار مهم:

اگر ما به دقت در مسئله دیه بنگریم،پی خواهیم برد که این حکم در حقیقت به نفع زنان است و نه به ضرر آنان.

چرا که مثلا ؛ وقتی مرد یک خانواده از بین می رود.دیه این مرد به خانواده او می رسد و هر چه دیه بیشتر باشد ،سهم بیشتری مثلا به زن او می رسد.

 

پاورقی:

 

1- شاید اگر این گونه سؤال شود که« چرا دیه‌ی مرد دوبرابر دیه‌ی زن است» دقیق‌تر باشد

2- بشر هم در وضع قوانین غالب افرادرا می‌بیند وبعد برای آن قانون استثناء وتبصره قرار می‌دهد

3- بر گرفته از پاسخ به پرسش های جوانان ج1.با تصرفات فراوان